Emoties en je brein
Emoties en je reactie hier komen vanuit je brein. Arend van Dam heeft hier een mooie afbeelding van gemaakt. Je brein bestaat uit 3 delen. Dit ga ik eerst uitleggen.
· Het Reptielenbrein
· Het Zoogdierenbrein
· Het Mensenbrein
Het reptielenbrein is het oudste brein van de 3. Dit deel zorgt ervoor dat je kunt overleven. Het reageert instinctief op alle signalen. Het denkt dus niet na, het reageert gewoon, hij wil overleven. Je bent je er dus ook niet bewust van, hij reageert gewoon. Dus alle zintuiglijke prikkels worden vernomen en er komt direct en instinctief een reactie. Dit deel van het brein kun je vooral goed merken bij baby’s en jonge kinderen. Ze voelen een tikje tegen de wang en draaien direct hun hoofd, omdat ze gaan zoeken naar eten. Ook reageren ze op je stem, aanraking en bewegingen. Daarnaast regelt het reptielenbrein de vitale functies. Het zorgt ervoor dat het bloed rondstroomt, je adem kunt halen, je drang naar voortplanting en het verwerken van je eten. Baby’s en jonge kinderen denken dus niet bewust na bij emoties, het overkomt ze gewoon.
Het zoogdierenbrein is het middelste deel van het brein. Dit deel is wel bezig met je emoties, maar ook met je motivatie en je gedrag. Dit wordt ook wel je emotionele brein genoemd. De hersenen screenen alle informatie die binnenkomt via je zintuigen op gevaar en gaat al nadenken. Gebeurt deze waarneming voor de eerste keer? Dan gaat het nadenken en maakt het de keuze om te vechten, vluchten, om te bevriezen of dat er geen gevaar dreigt. Is het al een keer gebeurt? Dan haalt hij die herinnering terug en gaat het dus eigenlijk met elkaar vergelijken en weet het al hoe het moet reageren en zorgt het ervoor dat je hetzelfde reageert. Dus was het een fijne ervaring, dan reageer je nu ook rustig en was het een nare ervaring (gevaar) dan weet het al of het moet vechten, vluchten of bevriezen. Ook geeft het aan dat fijne gevoelens, herhaald mogen worden en dat je gevaar beter kunt vermijden. Daarnaast beloont het ook positief sociaal gedrag door dopamine vrij te geven. Dit geeft je een goed gevoel en dat gevoel wil je natuurlijk graag vaker hebben.
Het mensenbrein is het meest ontwikkeld. We noemen dit ook wel de Neocortex. Dit deel kan nadenken, analyseren en communiceren. Dit deel zorgt ook voor je planning, beredeneren en het organiseren. Het is dus ook logisch dat jonge kinderen dit nog niet beheersen, dit deel is nog niet volledig ontwikkeld. Dus boos worden is niet helemaal eerlijk…. Met behulp van dit deel kunnen we dus rationeel nadenken en nuchter reageren. Je hebt een emotie, je denkt er over na, je gaat het beredeneren en analyseren en je neemt een besluit. We noemen dit ook wel je gezonde verstand. Als je zoogdierenbrein aangeeft, dat het goed is, geeft het mensenbrein de reactie, dat je weer rustig kunt worden.
Hoe kun je nu deze 3 delen uit elkaar halen? Dat merk je het beste op de eerste maandag van de maand als het alarm wordt getest. Eerst reageert je reptielenbrein met GEVAAR, vervolgens gaat het naar je zoogdierenbrein en denk je, oh ja eerste maandag van de maand en vervolgens gaat het naar je mensenbrein en wordt je weer rustig. Er is niks aan de hand. Daarnaast merk je het bij spannende dingen, bij angst. Mensen die van nature een andere taal of dialect spreken, praten dan ineens in die taal en hebben dit zelf ook niet echt door. Je weet dan dus dat het reptielenbrein in actie is.
Tip: Nu je weet dat het reptielenbrein al actie heeft ondernomen voordat je hebt kunnen nadenken, ligt het dus niet volledig bij het kind. Het lichaam reageert immers instinctief om te overleven. Leg dus de lat dan wat minder hoog en denk mee. Ook komt er uit onderzoek naar voren dat bij een hevige emotie de frontale kwab minder doorbloed wordt. Hierdoor is er ook minder hersenactiviteit. Het lichaam heeft ongeveer 15 minuten nodig om te herstellen en daarom kun je dus ook niet helemaal helder nadenken. Geef het kind dus ook even de tijd om te herstellen.
Wil je graag meer weten? Kijk dan eens naar de training Emoties in de Kinderopvang of SOS Emoties voor ouders.
